Wprowadzenie
Składki ZUS od lat są jednym z największych obciążeń dla przedsiębiorców w Polsce. W 2026 roku pełny ZUS z ubezpieczeniem zdrowotnym wyniesie już ponad 2 350 zł miesięcznie. To spory koszt, szczególnie dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą.
Na szczęście przepisy przewidują kilka ulg i preferencji, które pozwalają obniżyć lub odroczyć płacenie składek – oczywiście w pełni legalnie.
W tym artykule pokażę Ci wszystkie dostępne możliwości: od „ulgi na start”, przez mały ZUS, po inne rozwiązania optymalizacyjne.
1. Ulga na start – pół roku bez składek społecznych
„Ulga na start” to opcja dla osób, które po raz pierwszy zakładają działalność gospodarczą lub wracają do niej po co najmniej 60 miesiącach przerwy.
Jak działa ulga?
- przez 6 miesięcy przedsiębiorca nie płaci składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe),
- opłacana jest tylko składka zdrowotna,
- można od razu korzystać z faktur, kontraktów i pełnej działalności.
Kto skorzysta?
- osoby, które nigdy wcześniej nie prowadziły firmy,
- ci, którzy prowadzili działalność, ale zamknęli ją min. 5 lat temu.
Korzyść finansowa:
Oszczędność ok. 1 900 zł miesięcznie, czyli nawet 11 000 zł w skali pół roku.
2. Preferencyjny ZUS – „mały ZUS” przez 24 miesiące
Po zakończeniu ulgi na start można skorzystać z kolejnej preferencji. Przez 2 lata składki społeczne są liczone od 30% minimalnego wynagrodzenia, a nie od 60% przeciętnego.
Jak to wygląda w liczbach (2026):
- podstawa wymiaru: 30% z 4 806 zł = 1 441,80 zł,
- składki społeczne: ok. 530–550 zł miesięcznie,
- plus składka zdrowotna (min. 432,54 zł).
Kto może skorzystać?
- każdy, kto prowadzi działalność po raz pierwszy,
- nie dotyczy osób wykonujących działalność na rzecz byłego pracodawcy w tym samym zakresie.
Korzyść: oszczędność ponad 1 300 zł miesięcznie względem „dużego ZUS”.
3. Mały ZUS Plus – niższe składki zależne od dochodu
Po upływie 30 miesięcy ulg (6 + 24) przedsiębiorca może wybrać Mały ZUS Plus.
Tu składki są liczone proporcjonalnie do dochodu z poprzedniego roku – im niższy dochód, tym mniejsze składki.
Zasady:
- przychód roczny do 120 000 zł,
- działalność prowadzona minimum 60 dni w poprzednim roku,
- składki liczone od dochodu, ale nie mniej niż od 30% minimalnego wynagrodzenia.
Korzyści:
- osoby zarabiające np. 5 000 zł miesięcznie zapłacą składki niższe nawet o kilkaset złotych,
- ulga obowiązuje przez maksymalnie 36 miesięcy w ciągu 60 miesięcy (3 z 5 lat).
4. Zawieszenie działalności – brak ZUS w okresach przestoju
Jeżeli firma nie generuje przychodów, przedsiębiorca może zawiesić działalność.
Na ten czas nie płaci składek ZUS – ani społecznych, ani zdrowotnych.
- Zawieszenie możliwe od 30 dni wzwyż.
- W czasie zawieszenia nie można wystawiać faktur, ale można np. rozliczać wcześniejsze należności.
To dobre rozwiązanie np. dla freelancerów działających sezonowo.
5. Zmiana formy działalności – spółka zamiast JDG
Nie zawsze jednoosobowa działalność gospodarcza jest najbardziej opłacalna.
W niektórych przypadkach korzystne może być założenie spółki z o.o., gdzie wspólnik nie musi płacić pełnego ZUS (jeśli nie pełni funkcji na umowie o pracę ani kontrakcie menedżerskim).
Zalety:
- brak obowiązku opłacania składek społecznych dla wspólnika,
- elastyczne formy wynagrodzenia (dywidendy, umowa o dzieło, kontrakt).
Uwaga: spółka oznacza dodatkowe obowiązki księgowe i podatkowe, więc trzeba policzyć, czy to faktycznie się opłaca.
6. Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe – czy warto zrezygnować?
W przypadku JDG składka chorobowa jest dobrowolna.
Można z niej zrezygnować i zaoszczędzić ok. 100 zł miesięcznie.
Minus? Brak prawa do zasiłku chorobowego i macierzyńskiego.
Dlatego warto dobrze rozważyć tę decyzję – szczególnie, jeśli prowadzisz działalność samodzielnie i choroba oznacza brak dochodów.
7. Ulgi dla osób wracających na rynek pracy
Niektóre programy rządowe przewidują preferencje dla osób, które:
- wracają z urlopu macierzyńskiego/rodzicielskiego,
- są po długiej przerwie w zatrudnieniu,
- rejestrują firmę po 50. roku życia.
To czasowe zwolnienia lub refundacje składek, które mogą znacznie obniżyć koszty.
8. Podsumowanie
Legalne sposoby na obniżenie ZUS w 2026 roku to:
- Ulga na start – pół roku bez składek społecznych,
- Mały ZUS (preferencyjny) – 24 miesiące z niższą podstawą,
- Mały ZUS Plus – składki zależne od dochodu,
- Zawieszenie działalności – brak ZUS w okresach bez przychodu,
- Zmiana formy działalności – np. spółka z o.o.,
- Dobrowolna rezygnacja ze składki chorobowej.
Dzięki tym rozwiązaniom przedsiębiorca może zaoszczędzić kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych w ciągu pierwszych lat działalności.